Op het moment dat een gezond gebouw zorgt voor een positieve invloed in de business case, is de keuze voor investeren in gezonde maatregelen in één keer een stuk makkelijker
Column Casper La Grouw – adviseur duurzaamheid bbn
In sommige bijeenkomsten wordt nog weleens de toon gezet met de vraag: “hoeveel procent van de tijd verblijft de mens gemiddeld in gebouwen?”. Het antwoord op deze vraag komt vaak neer op ongeveer 90 procent. Toch lijkt het alsof we dit vergeten wanneer gebouwen worden ontworpen, gerealiseerd of gerenoveerd. Er worden vaak keuzes gemaakt die op het moment van ontwerpen of bouwen makkelijker of goedkoper zijn, maar in de jaren van gebruik onverklaarbaar zijn. Zeker wanneer we het thema gezondheid onder de loep nemen.
Wat is een gezond gebouw?
In tegenstelling tot een sick building, waarin gebruikers last kunnen hebben van hoofdpijn, vermoeidheid, lusteloosheid, concentratieverlies en zelfs geïrriteerde slijmvliezen, is hier bij een gezond gebouw geen sprake van. Maar hier blijft het niet bij. In mijn optiek is een gezond gebouw een plek waarin bewoners en medewerkers een gevoel van welzijn kennen. Hierin is het klimaat, uiteraard, niet ziekteverwekkend en is de binnen-beleving erop uitgerust de gebruikers fysiek en cognitief te ondersteunen.
Hoe onderscheidt een gezond gebouw zich?
Een gezond gebouw is een gebouw dat in de basis niet ziekteverwekkend is. Een goed bouwkundig en installatietechnisch ontwerp zijn belangrijke voorwaarden voor het bouwen van een gezond gebouw.
Denk aan:
• Geen giftige materialen gebruiken (denk daarbij aan weekmakers, VOS, formaldehyde);
• Een doordacht klimaatconcept, inclusief verwarming en koeling;
• Luchtkwaliteit: denk aan parameters zoals CO2 niveau en luchtvochtigheid;
• Ventilatie, ventilatie, ventilatie!
Allemaal parameters die goed en gezond geregeld kunnen worden in het ontwerp, in de uitvoering maar zeker ook door goed onderhoud!
Met deze basis op orde komen er extra interessante zaken in beeld met betrekking tot de beleving in het gebouw. Verschillende onderzoeken op het gebied van biophilic design, zoals onder meer verzameld in Hayles, Aranda-Mena, 2018, tonen aan dat we ons gelukkiger en gezonder voelen zodra we ons in gebouwen verbonden voelen met natuur. Deze voordelen ten opzichte van ‘natuurloze’ gebouwen worden niet alleen op fysiek vlak gevonden, maar ook op het gebied van psychologische en sociale gezondheid. Er is bijvoorbeeld sprake van minder stress, een betere concentratie, hogere werkplektevredenheid en een lagere prevalentie van angst- en depressieve klachten. Het betrekken van de natuur in een gebouw, zoals bij biophilic design, gebeurt onder andere door het gebruik van planten.
De rol van groen in en rond een gebouw
Groen in en rond een gebouw, of goed uitzicht erop, geeft ons dus een gevoel van verbondenheid met de natuur. Met alle gevolgen van dien. Voor verdiepende informatie kun je zoeken naar ‘Environmental Restoration Theory’. Naast het gezondheidsaspect neemt groen op gevels, daken, muren en in binnenklimaat ook andere problemen voor ons gebruikers weg:
• Groene gevels zorgen voor verkoeling: in de zomer raken onze gebouwen minder oververhit;
• Groene daken doen hetzelfde en zorgen bovendien voor retentie van water, zodat er minder overlast ontstaat bij hevige regenval;
• Planten spelen een belangrijke rol in de opname van VOC’s (vluchtige stoffen) die vrijkomen uit plastics en synthetische materialen;
• Planten zorgen voor CO2 opname in ruimten.
“We verkiezen simpelweg natuurlijke (groene) omgevingen sterk boven niet groene (stedelijke) omgevingen. Op zichzelf al reden genoeg om te kiezen voor groen!”
De waarde van een gezond gebouw
Alhoewel niemand de voorkeur zal hebben voor een niet gezond gebouw, of een gebouw waarbij productiviteit niet wordt gestimuleerd, kiezen we hier toch nog steeds massaal voor. De voornaamste oplossing voor verandering ligt in de business case verscholen. Op het moment dat een gezond gebouw zorgt voor een positieve invloed in de business case, is de keuze voor investeren in gezonde maatregelen in één keer een stuk makkelijker.
Voorbeeld business case
Een kantoorgebouw waar aantoonbaar geen sickbuildingsyndroom symptomen aanwezig zijn kent een verlaging van het ziekteverzuim, volgens onderzoek ca. 2%. Onder gemiddelde omstandigheden, in een gemiddeld kantoorgebouw is de winst als gevolg van deze reductie €135.000,- per jaar.
Dit bedrag willen we gebruiken om het gebouw ‘extra’ gezond te maken ten opzichte van de standaard conventionele bouw die we kennen. Dan ontstaat immers pas de reductie van het ziekteverzuim. Door de ontstane winst in te zetten voor een huurverhoging, krijgt de businesscase een positieve impuls. Op een huurcontract van 10 jaar loopt dit op tot ruim €1.100.000,- extra investeringsruimte. Daarmee zijn al heel wat maatregelen te nemen die een gebouw gezond kunnen maken. Dan hebben we het nog niet eens gehad over de opbrengsten van verhoogde productiviteit.