Welkom in het virtuele ziekenhuis

De coronacrisis bezorgt het virtuele ziekenhuis een vliegende start. Apps en online platforms schieten als paddenstoelen uit de grond en ontlasten de zorg nu de nood hoog is. Leonard Witkamp van Ksyos verwacht dat de digitalisering het ziekenhuislandschap drastisch gaat veranderen. We krijgen meer en meer digitale technologie aan de voorkant en medische experts achter een scherm aan de andere kant. ‘De omslag naar het virtuele ziekenhuis was al gaande, maar het proces wordt nu enorm versneld.’
text

Ksyos is een TeleMedisch Centrum met een ruim aanbod aan e-health diensten, van dermatologie tot oogheelkunde en van geestelijke gezondheidszorg tot cardiologie. Dermatoloog Leonard Witkamp startte Ksyos in 2000. Aanvankelijk enkel als onderzoeksinstelling, maar vanaf 2005 ook als zorginstelling voor medisch-specialistische zorg. ‘We zijn net als een gewoon ziekenhuis een zorginstelling, alleen hebben wij geen gebouw waar de patiënt naartoe kan komen. De patiënt wordt geholpen daar waar die zich bevindt.’

Zorg bij de mensen thuis
Patiënten met laagcomplexe klachten zonder acuut karakter worden door huisartsen, verpleegkundigen en doktersassistenten geholpen onder supervisie van medisch specialisten. ‘Wij brengen de medisch-specialistische zorg bij de mensen thuis en dat zorgt voor een sterke verbetering van de zorg’, stelt hij. ‘Een groot deel van deze mensen hoeft namelijk helemaal niet naar het ziekenhuis en dus nemen de wachttijden behoorlijk af. De ziekenhuizen worden hierdoor enorm ontlast en de betrokken paramedici en huisartsen leren er ook van. De mensen rondom de patiënt krijgen zodoende steeds meer kennis.’

Druk op zorg het hoofd bieden
Witkamp heeft inmiddels ruim vijftien jaar ervaring met virtuele zorg. Hij ziet het virtuele ziekenhuis al langer als dé oplossing om de groeiende druk op de zorg het hoofd te bieden. ‘Met supervisie op afstand en ondersteuning van specialisten kunnen we meer dan vijftig procent van de patiënten buiten het ziekenhuis helpen’, zo verwacht Witkamp. Toch leefde er in de zorg tot voor kort maar weinig gevoel voor urgentie als het om het virtuele ziekenhuis gaat. Daar kwam verandering in toen de eerste berichten over corona ons land binnenkwamen. Binnen een paar weken tijd stond de ziekenhuiswereld op z’n kop en werd het virtuele ziekenhuis plotsklaps een zeer actueel thema.

Witkamp heeft het treffend over de periode van vóór 1 maart en de periode na 1 maart. ‘Het coronavirus heeft de druk op ziekenhuizen, die door de vergrijzing al hoog was, nog eens enorm verhoogd. De reguliere ziekenhuiszorg is volledig plat komen te liggen. Normaal worden maandelijks 400.000 Nederlanders doorverwezen, maar dat gebeurt nu niet. Dat betekent dat we in de maanden maart, april en mei een achterstand hebben opgelopen van ruim 1 miljoen doorverwijzingen.’

Uitbreiding virtuele ziekenhuis
Het gaat een tijd duren voor de achterstanden in de zorg weer zijn ingelopen, denkt Witkamp. ‘Als de reguliere zorg een maand stilstaat, kost het al snel een jaar om die achterstand in te halen. En dat ook nog in een tijd van een sterk toenemende zorgvraag door de vergrijzing. We ontkomen er dan ook niet aan om het digitale ziekenhuis verder uit te breiden. Dat heeft dit virus heel helder gemaakt.’

Het gevoel voor urgentie om de zorg digitaal te ondersteunen is bij ziekenhuizen de laatste tijd explosief toegenomen. Ze zien allemaal dat ze met dit thema aan de slag moeten om de enorme druk op de zorg beheersbaar te houden. Maar niet alleen medici, ook zorgverzekeraars zijn volgens Witkamp grote voorstanders van digitale ondersteuning in de zorg. Het virtuele ziekenhuis zien zij als een goede oplossing om de almaar stijgende zorgkosten het hoofd te bieden.

Ziekenhuis krijgt ander profiel
Het ziekenhuislandschap gaat volgens Witkamp de komende jaren rigoureus veranderen. ‘De digitalisering heeft ook andere sectoren niet ongemoeid gelaten. Ziekenhuizen gaan net als warenhuizen, bankfilialen en reisbureaus steeds meer digitaal werken. Het ziekenhuis krijgt daardoor een heel ander profiel. Ze zullen klantvriendelijker worden, en de zorg in de ziekenhuizen krijgt veel meer een hoog­specialistisch karakter. De ziekenhuizen zijn er dan voornamelijk nog voor ernstig zieke mensen en voor echt specialistische zorg, voor de multidisciplinaire zorg en voor de acute zorg.’

De omslag naar het virtuele ziekenhuis zal nu versneld plaatsvinden, verwacht Witkamp. ‘Wat we hadden gepland voor de komende vijf jaar, zal nu in vijf maanden worden gerealiseerd. Ook de preventieve zorg zal hierdoor flink toenemen. Patiënten zullen zich makkelijker en laagdrempeliger laten informeren, wat weer een berg aan zorgvragen kan voorkomen.’ Mocht er weer een gevaarlijk virus de kop op steken, dan zijn we met het digitale ziekenhuis volgens Witkamp beter toegerust: ‘Want er is veel minder menselijk contact nodig. En de mensen die wel echt die specialistische zorg nodig hebben, zullen daardoor beter gezien worden op de plek waar die zorg geleverd wordt.’