CO2-neutraal, circulair klimaatbestendig

| Door Klementine Vis

Gemeenten hebben de regie bij het planmatig verduurzamen en aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving. W/E-adviseurs ondersteunt gemeenten bij dit proces. Een mooi voorbeeld van verduurzaming van de gebouwde omgeving is de aanbesteding en realisatie van een duurzame woonwijk met 90 woningen in Muiden met als kernwoorden: CO2-neutraal, klimaatbestendig en circulair.

Houten woningen verdeeld over vijf losse woongebouwen in een zorgvuldig ontworpen landschap

Al meer dan veertig jaar werkt W/E-adviseurs aan een toekomstbestendige leefomgeving waarin huidige en komende generaties comfortabel en gezond kunnen wonen, werken en recreëren. Een moeilijke materie die ze makkelijker willen maken, onder meer met de GPR-software die ze hebben ontwikkeld. In Nederland is dat de meest gebruikte software om de duurzaamheid van gebouwen meetbaar en ook bespreekbaar te maken. Deze software is ontstaan vanuit een uitgesproken visie op duurzaam bouwen: creëer een zo hoog mogelijke kwaliteit met een zo laag mogelijke milieubelasting. GPR-berekeningen geven een compleet beeld van de kwaliteit van een gebouw. Daarbij wordt niet alleen naar de energetische kwaliteit gekeken, maar ook naar de milieuaspecten van het materiaalgebruik, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. De GPR-scores worden uitgedrukt in rapportcijfers en die worden steeds meer gebruikt om de duurzaamheidsambities van een project te concretiseren, zodat ze al in de aanbestedingsfase in het pakket van eisen kunnen worden opgenomen.

Integrale aanpak
Als senior adviseur is Ruud van Vliet bij W/E-adviseurs sectorspecialist en teamleider gemeenten. Hij is er al meer dan vijf jaar werkzaam en heeft daarvoor in verschillende functies brede ervaring in de duurzaamheidssector opgedaan: ‘Gemeenten hebben een belangrijke rol bij gebiedsontwikkeling. Die kan zowel publiekrechtelijk als privaatrechtelijk van aard zijn. Vanuit die verschillende rollen kunnen ze sturen op een zo duurzaam mogelijke gebiedsontwikkeling. Daarmee zorgen ze voor een leefomgeving met toekomstwaarde waar mensen op een gezonde manier kunnen wonen en werken. Tegelijkertijd draagt dit bij aan belangrijke maatschappelijke doelen waar ze voor staan. Indien gemeenten alleen op basis van de huidige wetgeving actie ondernemen, lopen ze binnen pakweg tien jaar achter de feiten aan. Omdat er binnen gemeenten vaak meerdere sectoren en disciplines bij betrokken zijn, is het een complex proces, maar zeker niet onmogelijk. Het is daarbij essentieel om de juiste informatie op begrijpelijke wijze met alle betrokkenen te delen. Het is mensenwerk. Daarom vraagt het proces ook om begrip en geduld.’

‘Gemeenten kunnen vanuit hun verschillende rollen sturen op duurzame gebiedsontwikkeling en zorgen voor een leefomgeving met toekomstwaarde waar mensen op een gezonde manier kunnen wonen en werken.’

Houten woningen
We bespreken een van de actuele projecten waarbij Ruud betrokken is: ‘In verband met de aanbesteding van een nieuwe woonwijk in Muiden heeft de gemeente Gooise Meren in 2021 contact met ons opgenomen. Ze hebben in deze stad grond in bezit waarop 90 betaalbare woningen gerealiseerd moeten worden. Hiervoor heeft de gemeente een programma van eisen opgesteld, zowel voor de woongebouwen als het gebied. Kernwoorden: CO2-neutraal, klimaatbestendig en circulair. Wij hebben deze kernwoorden in overleg met de gemeente geconcretiseerd en vertaald naar meetbare prestaties. Daarbij hebben we GPR Gebouw ingezet en de markt uitgedaagd om de verschillende duurzaamheidsaspecten op een zo hoog mogelijk niveau uit te werken. Alle deelnemende partijen zijn daar goed in geslaagd. Op basis van een integrale afweging van de verschillende aspecten hebben we samen met de gemeente de beste aanbieding geselecteerd. De tender is gewonnen door Slokker Vastgoed. Het worden houten woningen verdeeld over vijf losse woongebouwen. Ze liggen aan de Muidertrekvaart in een zorgvuldig ontworpen landschap.’

GPR-certificaat

Ruud van Vliet, sectorspecialist W/E adviseurs: ‘met duurzame gebiedsontwikkeling bereik je meer dan je denkt.’

Teneinde bij oplevering ook de afgesproken kwaliteit terug te zien, is het van belang om tijdens het ontwikkel- en bouwproces de vinger aan de pols te houden. Dat doe je door als gemeente bij het proces betrokken te blijven en daarover heldere afspraken te maken. Wij hebben geadviseerd om bij oplevering van het project een GPR-certificaat te verplichten. Zo’n certificaat wordt door een onafhankelijke expert opgemaakt met een mogelijke boeteclausule als extra stok achter de deur. Indien de ontwikkelaar de overeengekomen prestaties niet haalt, dan moet dat financiële consequenties hebben. Het motiveert marktpartijen om de voortgang goed te bewaken en er steeds voor te zorgen dat tijdens het ontwikkel- en bouwproces de juiste keuzes worden gemaakt. De realisatie van dit project is vastgelegd in een privaatrechtelijke overeenkomst Hierin kunnen afspraken worden opgenomen die verder gaan dan de huidige regelgeving zoals vastgelegd in het Bouwbesluit.’

Bestuurlijke legitimatie
‘Om extra eisen in een aanbesteding op te kunnen nemen, is een bestuurlijke legitimatie nodig. Bij dit project is die gevonden in de Omgevingsvisie en het Actieplan Samen Sneller Duurzaam Gooise Meren. Op basis van deze stukken kon de gemeente de duurzaamheidslat hoog leggen. Bij een publiekrechtelijke rol zijn de mogelijkheden om bovenwettelijke ambities gerealiseerd te krijgen, minder groot. Toch worden binnen dat kader ook successen geboekt. Duidelijkheid en dialoog zijn daarbij de sleutelwoorden. Duidelijkheid over wat je wilt als gemeente en dit vastleggen in de kaderstellende notities. Het bestemmingsplan is daarvan een voorbeeld, maar vaak sluit een gemeente met de ontwikkelaar een overeenkomst waarin allerlei afspraken staan. Deze overeenkomsten bieden de mogelijkheid om ook afspraken op te nemen over de kwaliteit van het gebied en de gebouwen. De gemeente Waalre benut deze mogelijkheid door er GPR Gebouw-prestaties in vast te leggen. Op die manier zijn ze in staat om op het vlak van duurzaamheid resultaten te boeken, ook daar waar de gemeente de grond niet in eigendom heeft.’