Joke Hartmans:
‘Eenzaamheid
leidt tot een
hogere zorgvraag
en
lagere levensverwachting’
december 2019 17
nabijheid, waardoor mensen gemakkelijk met
elkaar in verbinding komen. ‘Ik woon zelf op
de Wilhelminapier in Rotterdam, een sterk verstedelijkt
stukje van Nederland. Na twintig jaar
zit er eindelijk één koffiehoek met een terrasje.
Verder is er nauwelijks publiek leven. Het gaat
juist om een ruimte waar ik mijn buren kan ontmoeten.
Dat kan ook een plek zijn waar ik een
tuintje kan maken, iets individueels kan doen
en daarover met mijn buurman in gesprek
raak.’ Zijn woongebouw heeft een zwembad,
een fitness en een sauna. ‘Door dingen te
delen, ontmoet je elkaar. Mijn gebouw is een
soort dorpje geworden.’ Voor sociale huurders
is dat echter onbereikbaar. De meeste huurders
van Ymere hebben geen geld om dagelijks
koffie te bestellen in een leuk koffietentje.
Irene Ponec pleit voor meer publieke gebouwen
waar rijk en arm in een mooie omgeving
kunnen verblijven. ‘Bibliotheken zijn zich aan
het transformeren. Ik heb daar in Finland een
mooi voorbeeld van gezien, dat was echt een
ontmoetingsplek. Een publiek park met een
dak erop. Er zijn werkplekken en horecavoorzieningen.
Er is computerles voor ouderen, je
kan leren 3D-printen, er is naailes.’
Happy accidents
Ze verwijst naar een artikel in De Architect
waarin Juliette Bekkering stelt dat we al die
publieke gebouwen steeds meer uitkleden.
‘Wat zeggen we daarmee als samenleving?
Mensen met geld kunnen een prettige omgeving
met fitness en zwembad voor zichzelf
organiseren, maar als je gewoon een mbo-opleiding
Zorg doet, dan zoek je het maar uit.
Dat vind ik raar.’ Het is echter geen taak voor
de woningcorporatie, vindt ze. Ze mógen het
ook niet meer. ‘Wij moeten gewoon woningen
maken voor mensen met weinig inkomen.’
Ook Jos Sentel ging met een team van Ymere
op werkbezoek naar het vaak koude en donkere
Finland. Daar inspireerde een wooncomplex
voor studenten, starters, ouderen
en middenhuur hem. ‘Er was een gemeenschappelijke
benedenverdieping, een community
manager die zag dat een oudere bijna
niet buitenkwam en studenten activeerde om
diegene af en toe op te zoeken. ‘Ik wil ‘happy
accidents’ creëren. Dat is niets anders dan
mogelijk maken dat mensen elkaar tegenkomen.
Soms moet je buiten de lijntjes durven
kleuren om problemen op te lossen.’ We moeten
anders nadenken over wat een gebouw
nou eigenlijk is. Het is geen Excel-sheet of een
stapeling van functionaliteiten, het lijkt juist
meer en meer op Tetris. ‘Hoe plaatsen we die
puzzelstukjes in elkaar om een mix van programma’s
goed te laten functioneren en sociale
processen mogelijk te maken.’
Ontmoetingsplekken
In een gebouw voor ouderen in de Amsterdamse
Pijp kleedde Ymere een grote open hal
mooi aan en liet hem verder leeg. Dat kostte
niet veel geld. Op een gegeven moment zijn
de bewoners dat gaan inrichten en nu is er is
elke week koffie voor de buurt en organiseren
ze filmavonden. Ponec: ‘Je moet dan wel
geduld hebben, het duurt even voordat ze wat
met die ruimte gaan doen.’
Ymere heeft in kaart gebracht bij wie eenzaamheid
het meest voorkomt. Mensen met
een beperking of gezondheidsproblemen
Pim van der Ven:
‘Door dingen te
delen, ontmoet
je elkaar’